Waterdruk op Nederland: tijd voor actie met Kaderrichtlijn water en Nationaal Drinkwaterplan

De tijd dringt, dus actie is nodig.

Nederland waterland, wordt vaak gezegd. Met dat water is van alles aan de hand: vervuiling, overstromingen vanwege stortbuien of juist een tekort vanwege droge, hete zomers. In dit artikel zoomen we in op de Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing.

De Kaderrichtlijn water is een Europese verordening waarin honderden waterlichamen in Nederland zijn aangewezen om te voldoen aan bepaalde kwaliteitsnormen zoals (lagere) concentraties van vervuilende stoffen. In 2027 moet het oppervlaktewater en grondwater chemisch schoon en ecologisch gezond zijn. Het ziet er naar uit dat Nederland dat niet gaat halen en dat kan leiden tot rechtszaken. De tijd dringt.

Dichtbevolkt land met veel industrie

Waarom worden normen waarschijnlijk niet gehaald? Daarbij spelen een aantal factoren. Nederland is een dichtbevolkt land, met veel industriële activiteit. En waar deze waterlichamen zijn, zijn ook vaak veel woningen en industrie. In vergelijking met veel andere Europese landen hebben wij dus meer druk op dat water. Een voorbeeld: fosfaten, die zijn in (te) hoge concentraties aanwezig, net als metalen, stikstof en bestrijdingsmiddelen.

De industrie loost (in)direct op het oppervlaktewater en de Kaderrichtlijn Water schrijft voor dat de lozer het water niet nog vuiler maakt dan het al is. Dus bedrijven hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Diverse brancheorganisaties zijn actief om hulpmiddelen te creëren voor het bedrijfsleven, zoals self-assessments en scans. Dan zijn specialisten en inzicht vereist.

Inzicht in gebruik en lozing van stoffen

KWA ondersteunt bedrijven bij het in kaart brengen van de stoffen die mogelijk geloosd kunnen worden en beoordeelt hoe vervuilend een bepaalde stof is. Dit wordt gedaan met de Algemene BeoordelingsMethodiek (ABM-toets). Voor Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) wordt dit ook geëist vanuit de Omgevingswet.

Daarnaast stelt KWA een vermijdings- en reductieprogramma (VRP) op voor bedrijven hoe om te gaan met deze stoffen en hoe deze stoffen uit het afvalwater gehaald kunnen worden. Wij kijken daarnaast ook of de lozing kritisch is ten opzicht van de de Kaderrichtlijn Water.

Hoe zit het met vergunningverlening?

Een ander aspect: vergunningverlening. Rijkswaterstaat en waterschappen beoordelen momenteel of de vergunningen richtlijn-proof zijn. Nederland is gewaarschuwd door de Europese Commissie omdat vergunningen zijn afgegeven voor onbepaalde tijd. Daarnaast erkent het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat dat eeuwigdurende vergunningen geen verstandig beleid is en wordt nu bekeken hoe dat gewijzigd wordt. De politiek heeft toegezegd nog voor het eind van dit jaar er meer over te laten weten.

Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing

In oktober 2024 is in de Tweede Kamer het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing besproken. Daar gaat het over de kwantiteit van ons water. De overheid wil circulair gebruik van water stimuleren en 20 procent bezuinigd hebben in 2035 ten opzichte van 2016-2019. Belangrijk is inzicht krijgen in het eigen watergebruik. Waar gaat het water heen, en hoe kan bespaard worden. Daarna kunnen maatregelen uitgevoerd worden. KWA stelt de balans op en adviseert over maatregelen. Brancheorganisaties merken dat niet alle bedrijven urgentie voelen en met deze plannen bezig zijn.

Maar de tijd dringt. Er zijn al voorbeelden van bedrijven die willen uitbreiden maar niet méér water geleverd krijgen. Ook stijgen de kosten van het gebruik van water waardoor terugverdientijden van maatregelen interessanter worden.

Er liggen haalbare kansen door de huidige energietransitie te koppelen aan de watertransitie. De kosten zijn afgelopen 4 jaar al met 40% gestegen en momenteel wordt onderzocht hoe belasting op leidingwater voor grootverbruikers verhoogd kan worden.

Bekijk uitdagingen integraal

Samenvattend: bekijk de uitdagingen integraal. De afnemende beschikbaarheid, toenemende prijs en aankomende aangescherpte lozingseisen van de KRW komen nu op de industrie af. Deze ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Door integraal in kaart te brengen hoe gebruikte grondstoffen, productieprocessen en utiliteiten worden ingezet kan de industrie blijven voldoen aan wet- en regelgeving en tegelijkertijd water en energie besparen.

Wij zeggen: het is tijd voor actie, blijf niet achteroverleunen, tijd om u voor te bereiden op wat komen gaat.